Tanım

ADA Yasası, Amerika Birleşik Devletleri'nde yürürlüğe giren ve engelli bireyleri koruyan kapsamlı bir medeni haklar yasası olan Americans with Disabilities Act (ADA) anlamına gelir. Bu yasanın temel amacı, engelli bireylerin kamu yaşamının tüm alanlarında — istihdam, ulaşım, kamuya açık alanlar, iletişim ve devlet hizmetlerine erişim dâhil — ayrımcılığa uğramasını yasaklayarak, eşit fırsat ve katılımın sağlanmasını garanti altına almaktır.

Açıklama

Modern toplumlarda yasalar, düzenli ve etkin bir işleyişin temel çerçevesini oluşturur. Örneğin trafik yasaları araçların akışını düzenler ve yaya güvenliğini sağlar; ceza yasaları ise yasa dışı eylemleri engelleyerek kamu düzenini korur. Benzer şekilde, dünya genelinde birçok yasa, engelli bireylerin hayatın her alanında tam anlamıyla yer almasını desteklemek, korumak ve teşvik etmek amacıyla çıkarılmıştır.

Amerika Birleşik Devletleri hükümeti de, engelli vatandaşlarının dışlanmaması ve toplumdan soyutlanmaması gerektiğini kabul ederek, bu bireylere diğer tüm vatandaşlarla aynı fırsatları sunmayı hedeflemiştir. Bu doğrultuda ilk olarak 1986 yılında Kongre tarafından hazırlanan Americans with Disabilities Act (ADA), 26 Temmuz 1990 tarihinde dönemin başkanı George H. W. Bush tarafından resmi olarak imzalanarak yürürlüğe girmiştir. ADA, engelliliğe dayalı ayrımcılığı yasaklayan kapsamlı bir medeni haklar yasasıdır.

ADA yasası farklı başlıklar (Title) altında çeşitli alanları kapsar:

• Başlık I: İstihdam – İşverenlerin engelli çalışanlar için makul düzenlemeler yapmasını zorunlu kılar.
• Başlık II: Devlet ve Yerel Yönetim Faaliyetleri – Kamu ulaşımı, devlet okulları ve tüm kamu hizmetlerinin erişilebilir olmasını şart koşar.
• Başlık III: Kamuya Açık Mekânlar ve Ticari Tesisler – Halka hizmet veren işletmelerin engelleri kaldırmasını ve hizmetlerini erişilebilir hâle getirmesini gerektirir. Bu madde mahkemeler tarafından web siteleri ve mobil uygulamaları da kapsayacak şekilde geniş yorumlanmaktadır.
• Başlık IV: Telekomünikasyon – Telefon ve internet hizmeti sunan firmaların işitme ve konuşma engelli bireyler için erişilebilir iletişim çözümleri sunmalarını zorunlu kılar.

Amerika’da faaliyet gösteren ya da bu ülkedeki müşterilere hizmet sunan herhangi bir kuruluş için ADA’ya uyum sağlamak yalnızca bir öneri değil, kesin bir yasal zorunluluktur. Web siteleri, mobil uygulamalar ve diğer dijital arayüzlerin tüm kullanıcılar için erişilebilir hâle getirilmesi, bu yasanın temel gereklerinden biridir.

ADA’nın dijital erişilebilirlik hükümlerine uyulmaması, kuruluşlar için ciddi sonuçlar doğurabilir: yüksek maliyetli tazminatlar, itibar kaybı ve dava süreçleriyle karşı karşıya kalınabilir. Bu nedenle, dijital erişilebilirliği öncelik haline getirmek ve ADA’ya tam uyum sağlamak hem yasal hem de etik açıdan büyük önem taşır. Bu sayede her birey, sunulan dijital hizmetlerden eşit şekilde yararlanabilir ve çevrim içi dünyaya tam katılım sağlayabilir.